SCHOLEN
EEN SCHOOLBREDE AANPAK
Een schoolbrede aanpak van onderwijs en zorg
Vanuit de basis verder bouwen
Begin bij de basis van het best denkbare onderwijs en bouw dan verder met de best denkbare zorg. Dat is de sleutel voor succes. Effectieve preventie op zorgniveau 1 en 2 en extra ondersteuning op zorgniveau 3. Door dit goed in te richten en met elkaar te regelen worden er uiteindelijk minder kinderen buiten school begeleid (zorgniveau 4). En dit is precies de reden waarom de zorgprofessionals en onderwijsprofessionals van de IJsselgroep nauw met elkaar samenwerken en elkaars taal spreken (en verstaan). Bijkomende voordelen: minder classificaties en minder gedacht vanuit het medisch model.
Professionals uit het onderwijs en de zorg voeren met elkaar en samen met ouders preventieve acties uit op school. En dit betekent: anders kijken naar lessen, naar kinderen en naar ouders. Overbodige lesonderdelen worden geschrapt en hierdoor ontstaat ruimte om de belangrijkste zaken ‘in te slijpen’.
Begin bij de basis van het best denkbare onderwijs en bouw dan verder met de best denkbare zorg
Onderscheidend is dat de IJsselgroep niet alleen op alle vier de zorgniveaus actief is, maar vooral ook effectieve verbindingen legt tussen de verschillende niveaus. Een integrale aanpak gericht op onderwijs en zorg. Positief en doelgericht.
Zorgniveau 4
Nu wordt een externe deskundige betrokken bij het ondersteunen en/of op gang brengen van het functioneren van de leerling. Soms leidt dit tot labeling, zoals ADHD of dyslexie. De ondersteuning vindt meestal plaats buiten de reguliere (school)organisatie.
Zorgniveau 3
De zorg aan leerlingen die ondanks de differentiatie niet aanhaken staat centraal. Deze leerlingen krijgen binnen het bestaande systeem, maar in een andere (vaak kleinere) setting extra zorg aangeboden door iemand die gespecialiseerd is in het omgaan met zorgbehoeften. Structurele aandacht is nodig, omdat deze kinderen anders afhaken.
Zorgniveau 2
Hier gaat het om de extra zorg die de leerkracht binnen de groepssituatie verleent aan de kinderen die aan het basispakket (hoe goed ook) niet genoeg hebben. Rekening houden met verschillen voorkomt uitval. Denk hierbij aan extra uitleg of meer uitdaging qua inhoud of doel. Het programma van de school, de differentiatie in de klas en de begeleiding waar alle leerlingen een beroep op kunnen doen, zijn belangrijke elementen.
Zorgniveau 1
Begin bij de basis en ga voor het best denkbare onderwijs. De kwaliteit van het primaire proces bepaalt immers het aantal kinderen dat door-stroomt naar hogere zorgniveaus. IJsselgroep werkt met scholen aan de kernelementen van succesvolle didactiek bij ieder vak. Natuurlijk zijn er kinderen die iets anders nodig hebben.
Een voorbeeld: dyslexiezorg samen met school
Bij het terugdringen van dyslexie is de wisselwerking tussen onderwijs en zorg essentieel. De IJsselgroep start met de school op zorgniveau 1: het verbeteren van het leesonderwijs in de klas. Daarnaast wordt ook de extra zorg binnen en buiten de groepssituatie meegenomen (zorgniveau 2 en 3). De inspanningen zijn erop gericht om het aantal kinderen op zorgniveau 4 te beperken tot kinderen met hardnekkige leesproblemen en dyslexie. Om deze kinderen de hulp te bieden die ze verdienen.
Door integraal vanuit het onderwijs en de zorg verbeteringen te realiseren op alle vier de niveaus maken scholen en besturen echt grote sprongen vooruit. Zie ook de case ‘Gelderveste’ op www.ijsselgroep-ed.nl (laaggeletterdheid en dyslexie). Dezelfde denk- en oplossingsrichtingen zijn ook effectief bij andere combinaties, zoals bijvoorbeeld rekenen en dyscalculie en het onderwijskundig/didactisch vakmanschap van leerkrachten en gedragsproblemen.
Van curatief naar preventief
De IJsselgroep werkt samen met hogescholen en universiteiten en vertaalt kennis naar de dagelijkse praktijk van scholen. In samenhang, vanuit onderwijs èn zorg en op verschillende zorgniveaus. Dankzij onze integrale aanpak zetten wij met steeds meer teams de stap van curatief naar preventief. Het komt dan ook regelmatig voor dat een curatieve aanpak voor een individuele leerling of een ‘moeilijke groep’ resulteert in een preventieve aanpak voor de gehele school.
Dat van alle kinderen de talenten gezien worden, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen.
Focus en verbinding
Afhankelijk van de huidige en gewenste leeropbrengsten en de veelvoorkomende leer- en gedragsproblemen maakt een school keuzes. Meer aandacht kan bijvoorbeeld uitgaan naar:
• Leesonderwijs en dyslexie
• Rekenonderwijs en dyscalculie
• Sociaal emotionele ontwikkeling en gedragsbegeleiding
Natuurlijk trekken onze adviseurs en gedragswetenschappers gezamenlijk op. Leesonderwijs en dyslexie is immers een logische combinatie. Net zoals reken-onderwijs en dyscalculie. Maar ook het betrekken van inzichten op het gebied van leer- en gedragsproblemen in relatie tot ‘moeilijke groepen’ is een verbinding met meerwaarde. Ook als een school bijvoorbeeld kiest voor thema’s als talentgericht werken of eigenaarschap ligt de combinatie onderwijs en zorg voor de hand. Beide thema’s spelen immers bij PDIJ ook een belangrijke rol als het gaat om de behandeling en begeleiding van individuele leerlingen.
Belangrijk is dat er in de breedte gekeken wordt naar wat er preventief in de klas of thuis kan gebeuren. Hierdoor vermindert probleemgedrag en ontstaat er ruimte voor wenselijk gedrag. De gezamenlijke inspanning van de leerkracht, gedragswetenschapper en/of onderwijskundige maakt dat probleemgedrag anders wordt aangepakt en daardoor minder ontstaat.
Gedragswetenschapper (op school)
Gedragswetenschappers van de IJsselgroep stimuleren scholen na te denken over het herkennen van zorgen en het inzetten van interventies. Zorgen over een individueel kind kunnen immers in verbinding staan met zorgen op schoolniveau. De volgende vragen worden dan ook vaak gesteld:
• Hoe kunnen we de autonomie van ouders, school en kind vergroten/versterken?
• Hoe kunnen we de professionaliteit inzetten of waar nodig bevorderen?
• Waar liggen kansen en mogelijkheden als wij zorg en onderwijs met elkaar verbinden?
• Wie heeft welke verantwoordelijkheid?
Om de ontwikkeling van de leerlingenzorg in de school optimaal te ondersteunen, vragen besturen vaak om een gedragswetenschapper die aan de school verbonden is. Onze gedragswetenschappers hebben kennis van en zijn betrokken bij onderwijsontwikkeling op de school. Zij kunnen in een vroeg stadium (preventief) meedenken, waardoor er een optimale afstemming tussen onderwijs en zorg plaatsvindt.
Bij onze begeleiding als gedragswetenschapper of onderwijsadviseur werken wij aan het positief beïnvloeden van de motivatie en het eigenaarschap van kinderen, leerkrachten en ouders. Hierbij staat het model van ‘Adaptief Onderwijs’ centraal. Begeleiding slaat alleen aan als er echt contact is tussen leerkracht, ouder en kind. De kernwoorden worden nu kort toegelicht:
• Relatie: als leerkracht, ouder en kind elkaar ‘zien’ (relatie)
• Competentie: als leerkracht, ouder en kind zich gezien voelen in hun competenties en talenten (waarderen wat goed gaat)
• Autonomie: als leerkracht, ouder en kind zelf/samen keuzes maken en zelf doelen stellen
Pas dan zijn zij eigenaar van hun hulpvraag. Onze taak is dit proces optimaal te begeleiden en indien wenselijk onze expertise in te brengen.
Preventieve gedragsbegeleiding op school
In het kader van preventie van zwaardere gedragshulpvragen zijn er gemeenten die op scholen gedragsbegeleiding faciliteren. Het idee hierachter is dat door de behandeling laagdrempelig en zonder diagnoses direct aan te bieden er minder classificaties worden gemaakt en ook minder verwezen wordt naar de jeugdzorg. De IJsselgroep heeft gedragswetenschappers die hier ervaren in zijn. Doordat de IJsselgroep de taal van het onderwijs spreekt is de afstemming met school en thuis sterk.
“Een multidisciplinaire aanpak met professionals die weten waar het over gaat en die onderling samenwerken: GZ-psychologen, specialisten dyslexie, orthopedagogen en onderwijskundigen”
Ouderbetrokkenheid
Voor het realiseren van een integrale aanpak is ouderbetrokkenheid essentieel. Natuurlijk gebruiken wij hierbij de ervaring die wij opdoen in de zorg: de rol van ouders bij kinderen met leer- en/of gedragsproblemen is immers essentieel. De interactie met het kind op school moet aansluiten op de interactie thuis. Sterker nog: de omgang, instructie en communicatie op school en thuis ‘moeten’ elkaar versterken. Vanuit de driehoek ‘school, thuis en zorg’ helpen wij scholen hierbij.
Sociaal domein
IJsselgroep is betrokken bij de ontwikkeling van het sociaal domein. Wij hebben ook korte lijnen met jeugdzorg, maatschappelijk werk en andere organisaties in de zorgketen. Omdat wij actief zijn in zowel onderwijs als zorg wordt er snel geschakeld.
Lerend vermogen van de school
Leerkrachten ontwikkelen samen met de IB’er expertise als het gaat om de ontwikkeling van kinderen die extra aandacht verdienen. Hetzelfde stimuleert de IJsselgroep op teamniveau. Vooral de koppeling van wetenschappelijk onderzoek en nieuwe inzichten op het gebied van gedrag en leren aan de dagelijkse praktijk in de klas vinden scholen waardevol. Dit resulteert niet alleen in een ‘reisplan’ met visie, maar ook in een manier van werken die past bij de kinderen en het team. Een effectieve manier van werken die zich verspreidt in de hele school, zodat meer leerkrachten en kinderen hiervan de vruchten plukken.
Veiligheid als basis met bijvoorbeeld Kanjer- of Vreedzame School-methode
De inspanningen van teams, leerkrachten en IB’ers hebben alleen effect als de school aan een basisvoorwaarde voldoet: een schoolklimaat waar kinderen zich veilig, prettig en gezien voelen. Juist kinderen die extra aandacht nodig hebben en er graag bij willen horen, vinden dit belangrijk. Het vergroot de kans dat kinderen hun talenten meer gaan ontwikkelen en gebruiken. Onze kennis op het gebied van bijvoorbeeld Kanjer en Vreedzame School combineren wij met specifieke zorgvraagstukken rond kinderen met leer- en gedragsproblemen. De interactie met deze kinderen vraagt immers specifieke aandacht. Gericht op inclusie en integrale kindontwikkeling.
Samen ontdekken wat werkt op uw school, wat werkt voor het team en wat werkt voor de leerlingen. Kennis en ervaring opbouwen en omzetten naar beleid. En dit betekent kiezen: wat geeft u veel, weinig of geen aandacht. IJsselgroep ondersteunt bij het bedenken, invoeren en evalueren van oplossingen op het snijvlak van onderwijs en zorg. Oplossingen waar u als school verder mee komt.
“Ontdekken wat werkt”
